Medycyna ajurwedyjska, która oznacza sztukę dobrego życia, od tysiącleci korzysta z ziół, aby wspomóc harmonię między ciałem, duchem a psychiką. Adaptogeny to starannie wyselekcjonowane gatunki, które słyną z właściwości normalizujących. Optymalizują procesy zachodzące w ustroju, przez co pozwalają odzyskać homeostazę. Na tym nie kończy się ich korzystny wpływ na ustrój. Co warto o nich wiedzieć?
Historia odkrycia adaptogenów – najważniejsze informacje
Sklepowe półki stosunkowo niedawno zapełniły się adaptogenami. Mogłoby to sugerować, że ta grupa roślin i grzybów została odkryta dopiero kilka lat temu. Tymczasem posiada bogatą historię. Adaptogeny po raz pierwszy opisano w latach 40. ubiegłego wieku.
Botanicy intensywnie pracowali nad znalezieniem substancji zwiększających wytrzymałość ludzkiego organizmu. Szeroko zakrojone doświadczenia zaowocowały tym, że wyselekcjonowano kilkanaście gatunków roślin i grzybów o cennych właściwościach.
W związku z tym, że pomagają lepiej tolerować stres, nazwano je adaptogenami od słowa adaptare, co znaczy przystosowywać.
Adaptogeny – kryteria klasyfikacyjne stosowane przez botaników
Zioła, przed przypisaniem do tej grupy, musiały spełnić restrykcyjne kryteria klasyfikacyjne. Od adaptogenów oczekuje się:
- właściwości normalizujących, które oznaczają podniesienie nieswoistej i holistycznej odporności na stres u ludzi;
- przywrócenia homeostazy, znanej też jako stan wewnętrznej równowagi organizmu;
- braku właściwości toksycznych i uzależniających.
Zgubny wpływ stresu na organizm człowieka
Warto suplementować adaptogen w stanach wzmożonego napięcia nerwowego. Wiele osób obserwuje u siebie zachwianie równowagi emocjonalnej wskutek problemów w pracy, związku czy chorób przewlekłych.
Chroniczny stres ma zgubny wpływ na organizm. Wykazano, że zwiększa ryzyko rozwoju chorób nowotworowych, autoimmunologicznych i otępiennych. Jednocześnie osłabia odporność, odbija się niekorzystnie na pamięci i koncentracji.
Adaptogen – naturalny sposób na stres bez ryzyka uzależnienia
Wpływ stresu można opanować na różne sposoby, m.in. korzystając z technik mindfulness, czy wzmacniając elastyczność psychologiczną. Niektórzy zapisują się do psychoterapeuty. Niestety, wspomniane działania, choć warto się ich podjąć, przynoszą rezultaty w dłuższej perspektywie.
Polegają na wygaszaniu starych obwodów neuronalnych i zastępowaniu ich nowymi, bardziej wspierającymi. Z kolei leki uspokajające często wywołują nadmierną senność i uzależniają. Dobrym rozwiązaniem wydaje się adaptogen dobrany pod kątem indywidualnych potrzeb.
Jak adaptogeny obniżają stres?
Wykazano, że adaptogeny oddziałują na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, optymalizując stężenie kortyzolu. Gdy hormon stresu utrzymuje się na wysokim poziomie, człowiek skarży się na gonitwę myśli, niepokój i nieprzyjemne pobudzenie
Niskie stężenie kortyzolu z kolei prowadzi do ospałości i braku energii do działania. Adaptogeny pomagają lepiej funkcjonować w warunkach stresowych, redukując jego koncentrację. Warto jednak wyraźnie zaznaczyć, że nie prowadzą do apatii i nadmiernej senności. Pełnią bowiem funkcję normalizującą.
Rośliny adaptogenne na pamięć i koncentrację
Adaptogeny nie bez powodu uchodzą za sprzymierzeńców człowieka. Wspierają bowiem funkcje poznawcze, z których korzysta się na co dzień, wykonując pracę i zdobywając wiedzę. Zauważono, że ułatwiają utrzymanie uwagi na wybranych czynnościach i pomagają przywołać z obrzeży pamięci ważne informacje. Sprzyjają także dostrzeganiu różnych związków przyczynowo-skutkowych.
Z jednej strony, dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów, adaptogeny chronią neurony przed stresem oksydacyjnym. Neutralizują bowiem wolne rodniki, przez co te nie uszkadzają komórek nerwowych. Z drugiej służą tworzeniu nowych połączeń synaptycznych. Ułatwiają zatem nie tylko zapamiętywanie, ale też przeprogramowanie poznawcze, do którego dąży się podczas psychoterapii.
Zioła adaptogenne – naturalne wsparcie w walce z depresją
Wiele osób doświadcza obniżenia nastroju. Problem szczególnie daje się we znaki wraz z zakończeniem lata, gdy noc dominuje nad dniem, a za oknem na próżno wypatrywać słońca.
Depresja sezonowa stanowi często spotykaną przypadłość, zwłaszcza w tej szerokości geograficznej, w której leży Polska. Ponadto do spadku nastroju przyczynia się stres i przepracowanie. Adaptogeny regulują stężenie neuroprzekaźników, w tym serotoniny. Wspomagają tym samym walkę z depresją i stanami lękowymi.
Popularne adaptogeny wspierające zdrowie i samopoczucie człowieka
Największą popularnością cieszą się adaptogeny takie jak:
- ashwagandha;
- gotu kola;
- różeniec górski;
- korzeń maca;
- shatavari;
- reishi;
- eleuterokok kolczasty;
- szczodrak krokoszowaty.
