Z premedytacją planowane kampanie informacyjne, wykorzystujące zaawansowane narzędzia cyfrowe, narzucają bądź zmieniają narrację infekując życie polityczne, społeczne i gospodarcze. Jak wyglądają mechanizmy i metody działania prorosyjskiej propagandy w sieci?
Prorosyjska propaganda w sieci. Jak ją rozpoznać?
Propaganda jest w epoce powszechnego dostępu do internetu wykorzystywana każdego dnia. W obliczu wojny na Ukrainie zyskała zaskakująco szeroki zasięg. Prorosyjska narracja w sieci jest złożonym i wyrafinowanym mechanizmem wpływania na światowe dyskusje polityczne i społeczne.
Analizując konkretne przykłady kampanii informacyjnych oraz ich wpływ na globalne społeczności warto zauważyć, że różne grupy i organizacje starają się przeciwdziałać temu zjawisku. Warto robić więc wszystko, by pomóc sobie i innym w zrozumieniu tego szkodliwego zjawiska i w zwalczaniu wpływu prorosyjskich treści.
Przez ostatnie lata Rosja infekowała propagandą i kłamstwem zachodnie społeczeństwa dzięki siatce mediów, w tym Russia Today czy Sputnik. Obecnie media te – po ataku Putina na Ukrainę – zostały z tej przestrzeni wyłączone. Ale to tylko kropla w morzu, bo wszystko co najgorsze, dzieje się w sieci.
Definicja i charakterystyka
Prorosyjska propaganda w sieci nie ogranicza się do jednego narzędzia czy metody. To zbiór różnorodnych działań mających na celu propagowanie określonego światopoglądu zgodnego z interesami Kremla.
Obejmuje to między innymi manipulację informacjami, rozpowszechnianie dezinformacji oraz wykorzystywanie treści wiralowych w celu kształtowania opinii publicznej i zmianę postaw całych grup i społeczności.
Choć propagandowe techniki są tak stare jak cywilizacja, współczesna prorosyjska propaganda korzysta z najnowszych technologii i metodyk komunikacyjnych.
Mechanizmy rozprzestrzeniania
Jej korzenie sięgają zimnej wojny, kiedy to pojawiły się pierwsze próby wpływania na opinię publiczną za pomocą mediów masowych, jednakże po tym, jak internet stał się usługą globalną, jej zasięg i skuteczność uległy znacznemu zwiększeniu.
Rozprzestrzenianie się prorosyjskich treści w sieci odbywa się za pomocą złożonych sieci botów, trolli, oraz płatnych influencerów. Media społecznościowe, ze swoją zdolnością do szybkiego rozprzestrzeniania informacji, są głównym narzędziem tych działań.
Fałszywe konta i grupy na platformach takich jak Facebook, Twitter czy Instagram tworzą dodatkową iluzję szerszego poparcia dla prorosyjskich narracji.
Cele i motywacje
Głównym celem prorosyjskiej propagandy jest kształtowanie opinii publicznej w sposób korzystny dla Rosji, destabilizacja społeczeństw demokratycznych, osłabienie zaufania do instytucji oraz szerzenie podziałów wewnętrznych.
W dłuższej perspektywie, dąży ona do zmiany globalnego układu sił na arenie międzynarodowej. Analizując konkretnie przykłady wyraźnie widać, że prorosyjskie kampanie dezinformacyjne wiele razy już wpłynęły na różne wydarzenia światowe, od konfliktów zbrojnych po wyniki wyborów parlamentarnych.
Prorosyjska propaganda w sieci, będąca bardzo skomplikowanym i często mimo wszystko trudnym do wychwycenia zjawiskiem, opiera się na wielu metodach i narzędziach, które umożliwiają jej szeroki zasięg i – co za tym idzie – skuteczność:
- Zaawansowane technologie: Kluczową rolę odgrywają tu nowoczesne technologie, takie jak algorytmy sztucznej inteligencji i zautomatyzowane boty, które potrafią naśladować ludzkie zachowania w sieci. Są one wykorzystywane do masowego rozpowszechniania treści, a także do personalizacji komunikatów, tak aby były one jak najbardziej rezonujące z odbiorcami.
- Media społecznościowe jako narzędzie dystrybucji: Platformy mediów społecznościowych, z ich ogromnym zasięgiem i możliwościami segmentacji audytorium, są idealnym miejscem do prowadzenia kampanii propagandowych. Prorosyjskie treści często są ukryte wśród zwykłych postów, tworząc iluzję autentycznych wypowiedzi i opinii.
- Fałszywe informacje i dezinformacja: Jednym z głównych narzędzi jest tworzenie i rozpowszechnianie fałszywych informacji. Te celowo wprowadzające w błąd treści są często tak skonstruowane, aby wywoływać emocjonalne reakcje, co sprzyja ich wiralowemu rozpowszechnianiu.
- Hacking i wycieki informacji: Inna używana metoda to wykorzystanie skradzionych danych, które są następnie publikowane w odpowiednim momencie, aby wywołać maksymalny efekt. Takie działania mogą mieć poważne skutki dla polityki międzynarodowej i bezpieczeństwa narodowego.
- Sieci trolli i płatnych influencerów: Wiele działań propagandowych jest realizowanych przez sieć opłaconych ludzi, którzy celowo wprowadzają zamęt i nieporozumienie poprzez infekowanie dyskusji i wtrącanie się w rozmowy. To jedna z wielu skutecznych metod na wpływanie na ton debaty publicznej.
Tematy, które szczególnie interesują Rosję
Aby lepiej zrozumieć wpływ i zakres prorosyjskiej propagandy w sieci, warto przyjrzeć się konkretnym przykładom takich działań informacyjnych. Te tematy i zagadnienia uwydatniają zarówno metody działania, jak i skutki tych działań.
- Interwencja w wybory: Jednym z najbardziej znaczących przykładów jest ingerencja w procesy demokratyczne, takie jak wybory prezydenckie w różnych krajach. Prorosyjskie działania w tych przypadkach skupiają się z reguły na rozpowszechnianiu dezinformacji i tworzeniu fałszywych narracji mających na celu wpłynięcie na wynik wyborów lub stawianie w złym świetle demokratycznych kandydatów.
- Manipulacja opinią w tematach wojskowych: Różne konflikty międzynarodowe, takie jak sytuacja na Ukrainie, były przedmiotem intensywnych kampanii dezinformacyjnych ze strony Rosji (oraz Białorusi). W tych działaniach wykorzystywano fałszywe informacje, aby kształtować międzynarodowe postrzeganie konfliktu w sposób zbieżny z interesami Władimira Putina.
- Szerzenie dezinformacji i fake newsów o COVID-19: W czasie pandemii COVID-19, prorosyjskie źródła aktywnie rozpowszechniały dezinformację na temat wirusa, szczepionek i działań w zakresie walki z epidemią. Celem tych działań było zwiększenie niepewności i nieufności w społeczeństwie oraz wzbudzenie poczucia, że epidemia ma drugie dno. To również typowe dla takich tematów szerzenie teorii spiskowych.
- Kwestie społeczne i polityczne: Prorosyjska propaganda w internecie często koncentruje się również na lokalnych zagadnieniach społecznych i politycznych, by generować podziały wewnętrzne i osłabiać jedność społeczną. Prawa człowieka, imigracja czy polityka energetyczna to tylko część tematów, które interesują Rosję.
- Wykorzystanie kryzysów humanitarnych: Niektóre działania rosyjskiej propagandy wykorzystywały wybuchające na świecie kryzysy humanitarne, takie jak wojny domowe czy katastrofy naturalne, do kreowania narracji sprzyjających rosyjskim interesom i podważających działania międzynarodowych organizacji niosących pomoc.
Analizując te przykłady widzimy, jak prorosyjska propaganda w sieci wykorzystuje szereg kanałów i technik, aby wpłynąć na różne aspekty życia publicznego i prywatnego na całym świecie. Te skupione na wielu tematach jednocześnie działania są niestety bardzo groźne i skuteczne.
Długoterminowe skutki prorosyjskiej propagandy
Prorosyjska propaganda w sieci ma istotny wpływ na opinię publiczną. Często ma na celu przekształcenie sposobu, w jaki globalna społeczność postrzega ważne wydarzenia międzynarodowe. Poprzez spreparowane i kłamliwe wręcz narracje, zmienia się postrzeganie konfliktów i polityki zagranicznej
Propaganda ta nie wpływa tylko na Rosjan, bo jej zasięg jest globalny. Różne społeczności, od Stanów Zjednoczonych po kraje Unii Europejskiej, są celem działań mających na celu zmianę opinii publicznej w kluczowych dla rosyjskich interesów tematach.
W odpowiedzi na rosnący wpływ prorosyjskiej propagandy, międzynarodowe organizacje i rządy podejmują – niestety nie zawsze skutecznie – przeróżne działania. Obejmuje to inicjatywy mające na celu zwalczanie dezinformacji, wzmocnienie cyberbezpieczeństwa oraz przede wszystkim edukację w zakresie rozpoznawania zagrożeń.
Dezinformacja nie tylko wpływa na bieżące wydarzenia, ale ma również potencjał do długoterminowego kształtowania międzynarodowej polityki i stosunków. Zrozumienie tego wpływu jest kluczowe dla przyszłych strategii geopolitycznych i dyplomatycznych.
Jak walczyć z dezinformacją?
Konflikt propagandowy będzie niestety przybierał na sile w kolejnych latach. Dlatego tak istotne jest, by wzmacniać bezpieczeństwo cybernetyczne i edukować w zakresie trzeźwego i krytycznego myślenia podczas korzystania z internetu.
Nauka rozpoznawania wiarygodnych źródeł informacji i zrozumienie, jak propaganda manipuluje emocjami, są istotnymi narzędziami obrony. Programy edukacyjne, kampanie społeczne i inicjatywy medialne mogą pomóc w zwiększeniu świadomości społecznej na temat zagrożeń związanych z dezinformacją i sposobów jej rozpoznawania.
Rządy i organizacje międzynarodowe również, a nawet przede wszystkim, powinny odgrywać kluczową rolę w tworzeniu mechanizmów obrony przed propagandą, w tym w zakresie regulacji prawnych, współpracy międzynarodowej i tworzenia specjalistycznych jednostek do walki z dezinformacją.
Efektywna współpraca z właścicielami platform mediów społecznościowych będzie także niezbędna w ograniczaniu rozprzestrzeniania się dezinformacji. Ważne jest również wzmocnienie niezależnych mediów i dziennikarstwa śledczego. To pozwoli przeciwdziałać monopolowi propagandy poprzez dostarczanie prawdziwych informacji.
ABW. Przeszukania w całej Polsce. Służby na tropie grup powiązanych z Kremlem
W styczniu 2024 roku polskie służby skutecznie rozpoczęły walkę z grupami, o których mowa w tym artykule. ABW działające pod nadzorem Wydziału d/s Wojskowych Prokuratury Okręgowej w Warszawie weszły do wielu mieszkań prorosyjskich twórców internetowych i innych osób związanych z Rosją i grupami antyszczepionkowymi.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego weszła do mieszkań działaczy antysystemowych. Jak nieoficjalnie ustaliło #OKOpress działania te podjęto w związku ze śledztwem dotyczącym planowanego zamachu stanu @Anna_Mierzynska https://t.co/cfNjuLdRx1
— OKO.press (@oko_press) January 12, 2024
Cała sprawa ma związek z budowaniem przez służby rosyjskie w Polsce siatki aktywistów, którzy werbowali kolejne osoby do współpracy. W mieszkaniach agenci ABW zabezpieczyli komputery, telefony i nośniki danych oraz inny sprzęt, który mógł służyć do kontaktowania się z osobami z terenu Rosji i Białorusi.
Celem tych działań jest zdestabilizowanie funkcjonowania Państwa Polskiego i podważanie autorytetu i zaufania do polskich funkcjonariuszy. Bez wątpienia jednak to tylko wierzchołek góry lodowej.
