Tysiące polskich seniorów od lat żyje z poczuciem niesprawiedliwości. Ich emerytury zostały uszczuplone wyłącznie z powodu tego, że zdecydowali się zakończyć pracę zawodową w czerwcu. Teraz jednak nadchodzi zmiana, która może odmienić ich sytuację finansową na lepsze.
Koniec krzywdzącego prawa! 100 tysięcy emerytów może dostać podwyżki
We wtorek Rada Ministrów ma rozpatrzyć projekt ustawy, który wreszcie rozwiąże systemowy problem emerytów czerwcowych. To kluczowa decyzja dla około 100 tysięcy osób, które przez ponad dekadę były pokrzywdzone przez wadliwe przepisy prawa emerytalnego.
Problem dotyka seniorów urodzonych po 1948 roku, którzy przechodzili na emeryturę między 2009 a 2019 rokiem. Wśród nich znajdziemy kobiety z roczników 1949-1959 oraz mężczyzn z roczników 1949-1954. Wszyscy oni padli ofiarą systemowej pomyłki prawodawców.
Absurdalność sytuacji emerytów czerwcowych polega na tym, że wysokość ich świadczeń zależała od miesiąca, w którym składali wnioski o emeryturę. Najgorszym terminem okazał się czerwiec, kiedy środki podlegały waloryzacji rocznej zamiast kwartalnej.
Mechanizm był bezlitosny w swojej prostocie. Suma waloryzacji kwartalnych zazwyczaj przewyższała jednokrotną waloryzację roczną, co oznaczało, że osoby kończące pracę w czerwcu automatycznie otrzymywały niższe świadczenia. Różnica mogła wynosić nawet kilkaset złotych miesięcznie.
Przykład dramatycznie ilustruje skalę problemu. Kobieta, która przeszła na emeryturę w czerwcu 2015 roku, mogła otrzymywać świadczenie niższe o 100-200 złotych od tej, która złożyła wniosek miesiąc wcześniej, w maju. Identyczne życiorysy zawodowe, podobne składki, a drastycznie różne emerytury.
Emerytury czerwcowe. Kiedy wyrównanie?
Dotychczasowe próby naprawy systemu były fragmentaryczne. W 2020 roku rząd wprowadził zmiany w ramach ustawy covidowej, ale dotyczyły one wyłącznie osób przechodzących na emeryturę w czerwcu tego konkretnego roku. Rok później uregulowano sprawę dla roczników od 2021 wzwyż, jednak nadal pozostawiono bez rozwiązania sytuację pokrzywdzonych z lat 2009-2019.
Najważniejszą zmianą w nowym projekcie ustawy jest automatyzacja procesu przeliczania świadczeń. ZUS będzie musiał z urzędu ponownie ustalić wysokość emerytury dla wszystkich poszkodowanych seniorów. Pierwotna wersja projektu zakładała konieczność składania wniosków przez emerytów, co mogłoby wykluczyć część z nich z systemu.
Mechanizm przeliczania będzie sprawiedliwy i korzystny dla seniorów. ZUS dokona kalkulacji według wskaźników majowych i porówna wynik z obecną wysokością świadczenia. Następnie wybierze wariant korzystniejszy dla emeryta i zwaloryzuje go zgodnie z przepisami. Kluczowe jest to, że nowa emerytura w żadnym wypadku nie może być niższa od dotychczasowej.
Szacunki rządowe wskazują, że problem dotyczy 95,5 tysięcy emerytów oraz 8 tysięcy osób pobierających renty rodzinne, na przykład po zmarłym małżonku. Wszystkie te osoby mogą liczyć na podwyżki świadczeń, które będą obowiązywać od stycznia 2026 roku.
Rząd zdecydował się również na wypłatę wyrównań, choć w ograniczonym zakresie. Seniorzy otrzymają dodatkowe pieniądze jedynie za okres od lipca 2025 roku do momentu przeliczenia świadczenia, czyli za około pół roku. Strat z poprzednich lat nie będzie można odzyskać, co wynika z opóźnień w wprowadzeniu nowych przepisów.
Sądy wymierzają sprawiedliwość
Wielu pokrzywdzonych seniorów nie czekało na rządowe rozwiązania i skierowało swoje sprawy do sądów. Postępowania przeciwko ZUS toczą się w całym kraju, a pierwsze wyroki już zapadają. Niekiedy sądy nakazują nie tylko ponowne przeliczenie emerytury, ale także wypłatę wyrównania za wszystkie lata zaniżonych świadczeń.
Nowa ustawa wprowadza jednak istotne ograniczenia dla toczących się postępowań sądowych. ZUS będzie musiał wstrzymać automatyczne przeliczenia dla osób, które już walczą w sądach o swoje prawa. Zakład poczeka na prawomocne zakończenie postępowań i dopiero wtedy podejmie działania.
Jednocześnie wejście w życie ustawy uniemożliwi wszczynanie nowych postępowań sądowych i administracyjnych w sprawie emerytów czerwcowych. Rząd chce w ten sposób zamknąć temat i zapobiec dalszym sporom prawnym. Dla tysięcy polskich seniorów nadchodząca zmiana oznacza koniec wieloletniej niesprawiedliwości. Po latach walki o godne świadczenia emerytalne, wreszcie otrzymają to, co im się słusznie należy.
