Warszawa podjęła bezprecedensową decyzję, która wywołała burzę w Moskwie i Mińsku. Po raz pierwszy od transformacji ustrojowej polskie władze zdecydowały się na całkowite odcięcie od sąsiedniego państwa ze względów bezpieczeństwa narodowego. Sytuacja może oznaczać nowy rozdział w relacjach między Polską a wschodnimi sąsiadami.
Moskwa wściekła na Polskę. Kreml grozi konsekwencjami za zamknięcie granicy z Białorusią
Decyzja o zamknięciu 418-kilometrowej granicy została podjęta w związku z rozpoczynającymi się rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami wojskowymi. To pierwszy tak radykalny krok polskich władz od dekad, który już wywołał falę ostrych komentarzy z Moskwy i Mińska.
Dotychczasowe stosunki między krajami, choć napięte, nigdy nie doprowadziły do tak drastycznych środków. Teraz jednak sytuacja geopolityczna zmusiła Warszawę do podjęcia kroków, których konsekwencje mogą być odczuwalne przez wiele miesięcy.
Rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa nie pozostawiła złudzeń co do stanowiska Moskwy. Nazwała polskie posunięcie „destrukcyjnym krokiem” i zażądała natychmiastowego ponownego rozpatrzenia decyzji. To pierwsza tak gwałtowna reakcja Kremla na polskie środki bezpieczeństwa od lat.
Rosyjska dyplomacja nie ograniczyła się jednak do ogólnych gróźb. Zacharowa szczegółowo wyliczała potencjalne szkody, jakie zamknięcie granicy może przynieść międzynarodowym partnerom handlowym Polski. Ostrzegła, że ucierpi zarówno przedsiębiorcy z krajów sojuszniczych, jak i firmy krajowe, które padną ofiarą „politycznych ambicji obecnych władz w Warszawie”.
Moskwa argumentowała również względami humanitarnymi, twierdząc, że mieszkańcy regionów przygranicznych są pozbawiani możliwości podtrzymywania tradycyjnych więzi rodzinnych. Rosyjskie MSZ podkreśliło, że zarówno Moskwa, jak i Mińsk wykazały „gesty dobrej woli”, przesuwając część ćwiczeń z dala od polskiej granicy.
Manewry Zapad-2025 w centrum napięć
Powodem zamknięcia granicy są wspólne rosyjsko-białoruskie manewry wojskowe Zapad-2025, które rozpoczęły się 12 września. Premier Donald Tusk ogłosił bezprecedensową decyzję, argumentując ją agresywnym charakterem ćwiczeń. Minister spraw wewnętrznych Marcin Kierwiński osobiście nadzorował zamknięcie wszystkich przejść granicznych.
Według polskich władz, ćwiczenia mają na celu symulację zajęcia Przesmyku Suwalskiego – strategicznego 65-kilometrowego pasa ziemi między Polską a Litwą. To jeden z najbardziej newralgicznych punktów na mapie bezpieczeństwa Europy, którego zajęcie całkowicie odcięłoby kraje bałtyckie od reszty NATO.
Tegoroczna edycja manewrów budzi szczególne obawy ekspertów wojskowych. Oficjalnie ma w nich uczestniczyć 13 tysięcy żołnierzy, jednak nieoficjalne szacunki mówią o nawet 100 tysiącach wojskowych. Minister obrony Białorusi zapowiedział testowanie scenariusza użycia broni jądrowej oraz nowego rosyjskiego systemu rakietowego „Oriesznik”.
Białoruś odpowiada oficjalnym protestem
Władze w Mińsku równie ostro zareagowały na polską decyzję. Białoruskie MSZ wydało oficjalny komunikat protestujący przeciwko zawieszeniu ruchu granicznego. W ramach standardowej procedury dyplomatycznej wezwano polskiego chargé d’affaires Krzysztofa Ożannę do złożenia ustnego protestu.
Białoruskie władze argumentowały, że manewry nie stanowią zagrożenia i zostały przesunięte w głąb kraju. Jednak eksperci przypominają podobne zapewnienia składane przed inwazją na Ukrainę w 2022 roku, gdy wojska rosyjskie koncentrowane na Białorusi „na ćwiczenia” zostały ostatecznie użyte do ataku.
Zamknięcie granicy oznacza całkowite wstrzymanie ruchu na wszystkich przejściach – zarówno drogowych, jak i kolejowych. Przedsiębiorcy korzystający z tras tranzytowych przez Białoruś muszą szukać alternatywnych dróg transportu, co oznacza wyższe koszty i dłuższe czasy dostaw. Decyzja została podjęta „do odwołania”, więc nikt nie wie, kiedy granica zostanie ponownie otwarta.
Reakcja międzynarodowa okazała się sprzyjająca dla Polski. Kraje bałtyckie podniosły poziom gotowości bojowej swoich sił zbrojnych, a sekretarz generalny NATO Mark Rutte zapewnił o gotowości Sojuszu do miażdżącej odpowiedzi na ewentualną agresję. W odpowiedzi na rosyjsko-białoruskie ćwiczenia Polska prowadzi własne manewry „Żelazny Obrońca 2025” z udziałem około 30 tysięcy żołnierzy z krajów NATO.
Napięcie między Polską a jej wschodnimi sąsiadami utrzyma się prawdopodobnie co najmniej do zakończenia manewrów 16 września. Historia pokazuje jednak, że skutki takich ćwiczeń mogą być długoterminowe – po manewrach Zapad-2021 część rosyjskich wojsk pozostała na Białorusi i została wykorzystana do inwazji na Ukrainę. Polska decyzja o zamknięciu granicy pokazuje, że Warszawa traktuje zagrożenie bardzo poważnie, a ostra reakcja Moskwy i Mińska sugeruje, że polski ruch trafił w czuły punkt.
