Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej to nie tylko formalność. To drastyczna zmiana w strukturze zarządzania krajem. Dr hab. Jacek Zaleśny, ceniony konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego, w rozmowie z TVP Info wyjaśnił, co oznacza ta decyzja dla nas wszystkich.
Stan klęski żywiołowej. Rząd przejmuje rolę samorządów
Na podstawie Ustawy z 18 kwietnia 2002 o stanie klęski żywiołowej stan ten wprowadzany jest przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek właściwego wojewody lub z własnej inicjatywy. Zgodnie z projektem stan klęski żywiołowej ma zostać wprowadzony na obszarze części województw dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego.
Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej, oraz w celu ich usunięcia. W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w okresie 90 dni od dnia zakończenia stanu klęski żywiołowej nie mogą się odbyć wybory ani referendum.
Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej to nie tylko formalność. To drastyczna zmiana w strukturze zarządzania krajem. Konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Jacek Zaleśny szczegółowo objaśnił w TVP Info, co to oznacza dla Polaków.
– Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej sprawia, że władza rządowa, w tym przede wszystkim wojewoda, przejmuje zarządzanie kryzysowe, w tym, co kluczowe, może wydawać prawnie wiążące polecenia organom władzy samorządowej – stwierdził ekspert. Jak podają media, już w poniedziałek 16 września zostanie przygotowane rozporządzenie Rady Ministrów w tej sprawie.
To oznacza, że dotychczasowa niezależność samorządów zostaje zawieszona. Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast stają się de facto wykonawcami poleceń płynących z góry. Jeszcze bardziej niepokojące są uprawnienia, jakie zyskują organy władzy w stosunku do zwykłych obywateli.
– Aby można było efektywnie niwelować skutki stanu klęski, organy władzy mogą zmusić ludzi do ewakuacji, zakazać przebywania w danym miejscu, dokonać niezbędnych wyburzeń, czy w inny wykorzystać własność prywatną na terenach objętych stanem klęski lub też wprowadzić ograniczenia w transporcie – wyjaśnia Jacek Zaleśny.
Co więcej, rząd zyskuje prawo do nałożenia na obywateli „obowiązku świadczeń osobistych”, co w praktyce oznacza przymusową pracę. Również wojsko może zostać wykorzystane do zapobiegania klęsce żywiołowej.
W czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej będą obowiązywały następujące – wyłącznie niezbędne – rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela: obowiązek opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń; nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów; nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach; nakaz lub zakaz określonego sposobu przemieszczania się.
Ekspert podkreśla, że wszystkie działania mają być „celowe, proporcjonalne i jak najmniej inwazyjne”. Jednak w obliczu tak szerokich uprawnień rządu, trudno oprzeć się wrażeniu, że Polska wkracza w nową rzeczywistość. Kwestię tę skomentował szef BBN Jacek Siewiera.
– Stan klęski żywiołowej jest właściwym krokiem do uruchomienia sił, środków i finansowania w ramach mechanizmu europejskiego RescUE. Dobrze że zostały zadysponowane Brzegowe Stacje Ratownictwa SAR i dobrze że zbiornik Racibórz Dolny rozpoczął retencjonowanie fali. Skoro już wiemy że jest b. źle to czas by Bruksela pokazała swoją solidarność tak jak my to robiliśmy wielokrotnie w powodziach, pożarach i klęskach w UE – skomentował.
