Coraz więcej Polaków zaczyna dostrzegać niewygodną prawdę – system emerytalny w naszym kraju nie gwarantuje spokojnej starości. Wielu pracowników żyje w przekonaniu, że po latach pracy otrzyma godne świadczenie, lecz rzeczywistość bywa brutalna. Problem dotyczy zarówno młodszych, jak i starszych pokoleń, które wkrótce zbliżają się do wieku emerytalnego.
Gdzie sprawdzić wysokość swojej przyszłej emerytury. Sprawdź, ile dostaniesz i czy przeżyjesz za te pieniądze
Kwestia przyszłych świadczeń budzi coraz większe obawy. Wszystko wskazuje na to, że nadchodzące lata mogą przynieść niemałe rozczarowanie tym, którzy liczyli na bezpieczną jesień życia. Kluczowe pytanie brzmi: czy można jeszcze coś zrobić, zanim będzie za późno?
Warto przyjrzeć się bliżej mechanizmom rządzącym systemem emerytalnym. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, jak złożone są zasady naliczania świadczeń i od czego faktycznie zależy ich wysokość. Zrozumienie tych mechanizmów pozwala lepiej przygotować się na przyszłość.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosuje obecnie metodę, która znacząco różni się od tej sprzed lat. Podstawą obliczenia świadczenia jest kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie każdego ubezpieczonego. Składają się na niego składki emerytalne wpłacane przez cały okres aktywności zawodowej – zarówno te potrącane z wynagrodzenia, jak i te finansowane przez pracodawcę.
Do kapitału dolicza się również środki zapisane na subkoncie, które powstało między innymi w związku z funkcjonowaniem Otwartych Funduszy Emerytalnych. Osoby pracujące przed rokiem 1999 mogą liczyć na dodatkowy element – kapitał początkowy, który odzwierciedla wartość przepracowanych lat sprzed reformy systemu.
Wszystkie te składniki podlegają corocznie waloryzacji, dzięki czemu ich wartość nie maleje wraz z upływem czasu. Kolejny element to statystyczne przewidywanie, ile miesięcy dana osoba będzie pobierać emeryturę. Instytucja dzieli zgromadzony kapitał przez tę liczbę miesięcy. Im później ktoś przechodzi na emeryturę, tym krótszy przewidywany okres pobierania świadczenia, co przekłada się na wyższe miesięczne kwoty.
Matematyka stojąca za obliczeniami jest prosta: suma zwaloryzowanych składek plus kapitał początkowy dzielona przez średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach. Wartość tego wskaźnika ogłasza Główny Urząd Statystyczny i aktualizuje go każdego roku. Oznacza to, że dwie osoby z identycznym kapitałem, ale przechodzące na emeryturę w różnym wieku, otrzymają odmienne kwoty miesięczne.
Gdzie można sprawdzić wysokość przyszłej emerytury?
Instytucja ubezpieczeniowa udostępnia kilka narzędzi pozwalających na sprawdzenie prognozowanej wysokości przyszłego świadczenia. Najprostszym rozwiązaniem jest kalkulator emerytalny dostępny na stronie internetowej ZUS. Występuje on w dwóch wersjach – uproszczonej, wymagającej podania podstawowych danych takich jak obecne wynagrodzenie i planowany wiek zakończenia pracy, oraz zaawansowanej, która uwzględnia dodatkowe informacje o przewidywanych zmianach zarobków czy okresach składkowych.
Bardziej szczegółowe dane można uzyskać po zalogowaniu się na Platformę Usług Elektronicznych. Tam znajdują się informacje o wysokości zwaloryzowanych składek, kapitale początkowym oraz prognozie świadczenia. Dostęp do platformy wymaga posiadania profilu zaufanego lub aplikacji mObywatel.
Osoby preferujące urządzenia mobilne mogą skorzystać z aplikacji mZUS, która oferuje podobne funkcjonalności. Po jej zainstalowaniu i połączeniu z profilem na platformie można sprawdzać stan konta, przeglądać prognozy oraz kontaktować się z doradcą emerytalnym przez internet. Aplikacja jest bezpłatna i dostępna w popularnych sklepach z oprogramowaniem.
Co decyduje o finalnej kwocie świadczenia
Na wysokość emerytury wpływa kilka kluczowych czynników. Najważniejszy z nich to łączna kwota składek odprowadzonych do systemu przez całą karierę zawodową. Im wyższe zarobki i dłuższy staż pracy, tym większy zgromadzony kapitał. Drugi istotny element stanowi kapitał początkowy dotyczący osób zatrudnionych przed reformą z 1999 roku.
Coroczna waloryzacja składek i kapitału początkowego chroni zgromadzone środki przed utratą wartości. Wskaźnik waloryzacji jest uzależniony od inflacji oraz wzrostu wynagrodzeń w gospodarce. Bardzo istotny wpływ na miesięczne świadczenie ma również moment zakończenia aktywności zawodowej – im później to nastąpi, tym wyższa będzie kwota, ponieważ kapitał zostanie podzielony przez mniejszą liczbę miesięcy.
Warto uwzględnić również wpływ przerw w zatrudnieniu oraz pracy na podstawie umów, które nie generują składek emerytalnych, takich jak umowy o dzieło. Osoby, które kierowały część składki do Otwartych Funduszy Emerytalnych, mogą również liczyć na dodatkowe środki z tego źródła.
Waloryzacja przeprowadzana jest zazwyczaj w czerwcu każdego roku. Mechanizm ten powoduje, że zgromadzone składki zyskują na wartości. Przykładowo, kapitał w wysokości trzystu tysięcy złotych przy wskaźniku waloryzacji wynoszącym czternaście procent wzrośnie do trzystu czterdziestu dwóch tysięcy złotych. Jeśli statystyczne dalsze trwanie życia wynosi dwieście czterdzieści miesięcy, prognozowana emerytura wyniesie około tysiąca czterystu dwudziestu pięciu złotych brutto miesięcznie.
Jak sprawdzić konkretne kwoty w systemie?
Po zalogowaniu się na Platformę Usług Elektronicznych należy przejść do panelu ubezpieczonego, gdzie dostępne są szczegółowe dane o stanie konta. Tam znajdują się informacje o wysokości zgromadzonych składek, kapitale początkowym oraz aktualnych saldach subkonta.
Najbardziej interesującą sekcją jest ta pokazująca hipotetyczne świadczenie. System automatycznie prezentuje prognozę dla dwóch wariantów – pierwszego, w którym osoba nie odprowadza już więcej składek, oraz drugiego zakładającego kontynuację pracy do ustawowego wieku emerytalnego. Dostępny tam kalkulator pozwala także na przeprowadzenie własnych symulacji, uwzględniających planowaną datę przejścia na emeryturę, przewidywaną wysokość przyszłych zarobków czy przerwy w zatrudnieniu.
Prognozy podawane w kalkulatorze oraz na platformie przedstawiane są zawsze w kwocie brutto, czyli przed potrąceniem obowiązkowych składek i podatków. Podstawowym obciążeniem jest składka zdrowotna wynosząca dziewięć procent, obowiązkowa dla wszystkich emerytów niezależnie od wysokości świadczenia.
Drugim elementem pomniejszającym wypłatę jest zaliczka na podatek dochodowy według stawki siedemnastu procent. Jednak świadczenia do wysokości dwóch tysięcy pięciuset złotych brutto miesięcznie są zwolnione z podatku dochodowego. Osoby otrzymujące wyższe kwoty muszą liczyć się z potrąceniem od nadwyżki ponad ten próg. Dodatkowo można skorzystać z kwoty zmniejszającej podatek oraz dostępnych ulg.
Przykładowo, przy prognozowanej emeryturze brutto wynoszącej trzy tysiące złotych, po potrąceniu składki zdrowotnej oraz uwzględnieniu podatku od nadwyżki, wypłata netto wyniesie około dwóch tysięcy sześciuset do dwóch tysięcy siedmiuset złotych, zależnie od zastosowanych ulg. Osoby otrzymujące dokładnie dwa tysiące pięćset złotych brutto dostaną praktycznie taką samą kwotę na konto, ponieważ podatek i składka zdrowotna równoważą się dzięki dostępnym ulgom.
Jaka wysokość emerytury z działalności gospodarczej?
Wysokość emerytury dla osób prowadzących działalność gospodarczą zależy głównie od podstawy, od której odprowadzane były składki. Wielu przedsiębiorców przez lata płaci minimalne składki, co przekłada się na bardzo niskie świadczenia – często wynoszące zaledwie kilkaset złotych. Dzieje się tak, ponieważ przy niskich podstawach składek zgromadzony kapitał jest minimalny, a po podzieleniu przez średnie dalsze trwanie życia miesięczne świadczenie również okazuje się symboliczne.
Przedsiębiorca płacący przez trzydzieści lat składki od minimalnej podstawy może liczyć na emeryturę brutto na poziomie około tysiąca dwustu do tysiąca czterystu złotych. Jeśli składki były odprowadzane od wyższych dochodów, proporcjonalnie rośnie zgromadzony kapitał i emerytura. Dlatego coraz więcej osób prowadzących własny biznes decyduje się na dodatkowe oszczędzanie lub inwestowanie w Indywidualne Konta Emerytalne, Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, Pracownicze Plany Kapitałowe lub prywatne fundusze emerytalne.
Warto pamiętać, że nawet jeśli firma przynosiła dobre zyski, dla systemu ubezpieczeniowego liczą się tylko realnie odprowadzone składki. Dochody z działalności, które nie zostały przeliczone na składkę, nie mają wpływu na wysokość przyszłego świadczenia.
Staż pracy ma znaczenie, ale nie takie jak dawniej
Długość okresu zatrudnienia ma istotne znaczenie dla wysokości emerytury, choć nie w taki sposób jak przed reformą z 1999 roku. Obecnie liczy się przede wszystkim suma składek zgromadzonych na koncie, a nie sam liczbowy wymiar lat pracy. Jednak dłuższy staż zazwyczaj oznacza, że przez więcej lat odprowadzano składki, co przekłada się na wyższy kapitał i wyższe świadczenie.
Dla osób urodzonych przed tysiąc dziewięćset czterdziestym dziewiątym rokiem, a w niektórych przypadkach do tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego ósmego roku, długość stażu pracy nadal ma kluczowe znaczenie. Ich emerytury częściowo są liczone według starych zasad – na podstawie zarobków z wybranych lat oraz przepracowanego okresu.
W nowym systemie nie ma minimalnego stażu wymaganego do samego przyznania świadczenia, ale istnieje emerytura minimalna, która przysługuje tylko osobom z odpowiednim stażem: co najmniej dwadzieścia lat dla kobiet i dwadzieścia pięć lat dla mężczyzn. Jeśli ktoś nie osiągnie tego wymaganego stażu, emerytura będzie niższa niż minimalna i wypłacana wyłącznie w wysokości wynikającej z kapitału – bez żadnego wyrównania. To ważny powód, by pilnować nie tylko wysokości odprowadzanych składek, ale też kompletności okresów składkowych i nieskładkowych w dokumentacji.
