Wakacje to tradycyjnie czas, kiedy studenci i absolwenci szukają zatrudnienia. Dla wielu z nich ostatnie miesiące okazały się jednak pasmem rozczarowań. Dziesiątki wysłanych aplikacji, setki sprawdzonych ogłoszeń, a efekt? Cisza. Żadnego telefonu, żadnej odpowiedzi, nawet automatycznej. Problem narasta, a internetowe fora pracy pękają w szwach od historii młodych ludzi, którzy nie mogą przebić się przez mur obojętności pracodawców.
Pokolenie Z bez pracy? To nie ich wina, a skutek zmian na rynku
Tymczasem w przestrzeni publicznej trwa nieustająca debata o pokoleniu Z. Starsze pokolenia chętnie wytykają dwudziestolatkom lenistwo, brak zaangażowania i wygórowane oczekiwania. Social media roi się od porad, jak młodzi powinni szukać pracy, jakie studia wybierać i przede wszystkim – jak obniżyć swoje ambicje płacowe. Ta narracja stała się niemal powszechna, choć niekoniecznie odpowiada rzeczywistości.
Rzeczywistość bywa znacznie bardziej złożona niż uproszczone schematy myślowe. Wśród dwudziestolatków są przecież tacy, którzy łączą pracę z nauką na dwóch kierunkach studiów jednocześnie. Są też ci, którzy rzucają się na każdą okazję zdobycia doświadczenia – nieważne, czy w gastronomii, sklepie, czy korporacji. Ambitni, zmotywowani, gotowi na wyzwania. I właśnie oni często stają przed murem, który wydaje się nie do przeskoczenia.
Statystyki potwierdzają dramat młodych
Dane Eurostatu nie pozostawiają złudzeń. W ciągu zaledwie roku stopa bezrobocia wśród Polaków poniżej 25. roku życia wzrosła z około 10 procent do niemal 13 procent. To najszybszy wzrost w całej Unii Europejskiej. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności za drugi kwartał bieżącego roku pokazuje podobny obraz – wśród osób w wieku 15-24 lata bezrobocie wyniosło 11,3 procent.
Dwudziestoletnia Anna, studentka Uniwersytetu Warszawskiego, przez całe wakacje aplikowała wyłącznie na stanowiska, gdzie doświadczenie nie było wymagane. Sklepy znanych sieci, drogerie, punkty usługowe. Rezultat? Kompletna cisza. Co ciekawe, te same ogłoszenia wciąż pojawiały się w serwisach z pracą z nową datą publikacji, jakby firmy w ogóle nie prowadziły rekrutacji. Dziewczyna próbowała także tradycyjnej metody – zanosić CV osobiście. Spotykała się jednak z informacją, by mimo wszystko wysłać dokumenty przez internet.
Komentarze pod artykułami o trudnościach młodych na rynku pracy tworzą przejmujący obraz sytuacji. Jedna z osób przyznaje, że rekrutuje się od listopada, wysłała setki aplikacji, a odzew otrzymała tylko od dwóch miejsc oferujących pracę dorywczą raz lub dwa razy w miesiącu. Inna wskazuje na czteromiesięczne bezskuteczne poszukiwania w małym mieście. Jeszcze inna opisuje absurdalne wymagania – wszędzie potrzebne doświadczenie, status studenta, dyspozycyjność w weekendy, a nawet na stanowiska magazynowe czy produkcyjne trudno się dostać.
Koszty pracy i sztuczna inteligencja zmieniają reguły gry
Profesor Jacek Męcina, kierownik Katedry Ustroju Pracy i Rynku Pracy na Uniwersytecie Warszawskim oraz doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, przedstawia zupełnie inną perspektywę na pokolenie Z. Jego zdaniem młodzi mają bardzo zdrowe podejście do pracy, która nie jest dla nich całym życiem, jak dla rodziców, ale elementem samorealizacji. Ekspert pozytywnie ocenia ich kompetencje cyfrowe i uważa, że młodzi świetnie radzą sobie z procesami cyfryzacji.
Trudności obecnej sytuacji mają charakter przejściowy i wynikają z gorszej koniunktury na rynku pracy. Dynamiczny wzrost kosztów pracy sprawił, że przedsiębiorcy zwalniają tempo tworzenia nowych miejsc zatrudnienia. Płaca minimalna w latach 2022-2025 wzrosła łącznie o ponad 65 procent, co wraz z innymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej spowodowało zastój. Młodzi ludzie wchodzący na rynek pracy stają się pierwszymi ofiarami tego spowolnienia.
Profesor Męcina przewiduje, że sytuacja zacznie się poprawiać już w połowie 2026 roku. Jego obserwacje wskazują, że studenci częściej znajdują prace dorywcze, ale trudniej o zatrudnienie w wymarzonym zawodzie, ponieważ wybór jest znacznie mniejszy niż w poprzednich latach. Ekspert nie obawia się masowych wyjazdów młodych za granicę, wskazując, że to pokolenie mniej chętnie niż wcześniejsze decyduje się na emigrację zarobkową.
Czynników wpływających na brak zatrudnienia jest więcej
Analitycy rynku pracy wskazują na dodatkowe czynniki utrudniające młodym start zawodowy. Rekordowy wzrost realnych płac, szczególnie minimalnych, sprawił, że najszybciej rosły wynagrodzenia oferowane początkującym pracownikom.
Piotr Lewandowski z Instytutu Badań Strukturalnych zwrócił uwagę na zmianę jakości procesów rekrutacyjnych. Masowe wysyłanie automatycznie generowanych aplikacji spotyka się z masowym odrzucaniem przez systemy wspierane sztuczną inteligencją. Aplikowanie i odrzucanie kandydatów dziś nic nie kosztuje, co paradoksalnie pogarsza jakość tego procesu.
Anna Tietianiec z Manpower wskazuje na spadającą liczbę ofert na stanowiska juniorskie i rosnące wykorzystanie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w firmach. Barbara Moś ze Stowarzyszenia Europe4Youth dostrzega problem w likwidacji wielu początkowych stanowisk przez automatyzację za pomocą technologii cyfrowych. Luki na rynku pracy coraz częściej są wypełniane przez wewnętrzne rekrutacje, co dodatkowo utrudnia młodym ludzie start kariery.
Krzysztof Inglot, założyciel Personnel Service, ostrzega przed konsekwencjami obecnej sytuacji. Jeśli młodzi nie otrzymają konkretnych ścieżek rozwoju i wejścia na rynek zatrudnienia, mogą zacząć szukać alternatyw za granicą. Podkreśla przy tym, że to pokolenie ambitnych osób, które chcą się rozwijać i nie będą czekać w nieskończoność. Jeśli nie znajdą miejsca dla siebie w Polsce, wyjadą tam, gdzie takie miejsce im zaoferują.
Źródło: natemat.pl
