Statystyki zachorowań na raka płuc w Polsce znacząco przekraczają średnią europejską. Coraz częściej chorują osoby niepalące, a wśród pacjentów przybywa kobiet. Eksperci alarmują o nowych zagrożeniach, które już biją rekordy w statystykach.
Rekordowa liczba ofiar raka płuca w Polsce. Niepokojące dane
Wskaźniki zachorowalności i śmiertelności z powodu raka płuca stawiają Polskę w niechlubnej czołówce krajów Unii Europejskiej. Najnowsze dane pokazują, że w 2021 roku nowotwór ten odebrał życie prawie 21 tysiącom osób, co stanowi aż 22 procent wszystkich zgonów nowotworowych w kraju.
Szacunkowy współczynnik umieralności w Polsce (69 na 100 tysięcy mieszkańców) znacząco przewyższa średnią unijną wynoszącą 57 przypadków. Te alarmujące statystyki skłaniają do postawienia pytania – dlaczego sytuacja w naszym kraju jest tak dramatyczna?
Prof. Jacek Jassem, wybitny onkolog, wskazuje na historyczne uwarunkowania obecnej sytuacji. – W Polsce tylko 20 proc. raków płuca wykrywa się w I i II stopniu, kiedy szansa na wyleczenie jest największa. W efekcie obecnie możemy trwale wyleczyć zaledwie kilkanaście procent pacjentów – podkreśla ekspert. To właśnie późne wykrywanie choroby stanowi główną przyczynę wysokiej śmiertelności.
Szczególnie niepokojący jest fakt, że mimo spadku liczby palących mężczyzn, liczba zachorowań wśród kobiet systematycznie rośnie. Zjawisko to ma złożone podłoże – od agresywnych kampanii marketingowych firm tytoniowych skierowanych do kobiet, przez społeczne postrzeganie palenia jako oznaki niezależności, aż po biologiczne różnice w metabolizmie nikotyny między płciami.
Nowe oblicze śmiertelnej choroby
Wbrew powszechnemu przekonaniu, rak płuca przestaje być wyłącznie „chorobą palaczy”. Coraz częściej diagnozuje się go u osób, które nigdy nie sięgały po papierosy. W Europie stanowią oni kilkanaście procent chorych, ale w krajach wschodniej Azji odsetek ten sięga nawet 50 procent.
Głównym winowajcą okazuje się zanieczyszczenie powietrza. Drobne cząsteczki pochodzące z przemysłu, transportu i domowych pieców stanowią śmiertelne zagrożenie dla płuc. Prof. Jassem zwraca uwagę, że w Polsce problem ten może być szczególnie dotkliwy ze względu na fatalną jakość powietrza.
Co istotne, nowotwory płuc u osób niepalących mają odmienne cechy biologiczne i kliniczne. Występują w młodszym wieku, częściej dotykają kobiet i przeważnie są to raki gruczołowe. Ta odmienność ma jednak także pozytywny aspekt – nowoczesne terapie celowane molekularnie okazują się w ich przypadku wyjątkowo skuteczne.
Specjaliści ostrzegają również przed złudnym bezpieczeństwem e-papierosów. – Szczególnie szkodliwe jest używanie e-papierosów równocześnie z tradycyjnymi papierosami. Odradzałbym zatem traktowania ich jako sposobu wyjścia z nałogu – przestrzega prof. Jassem w rozmowie z portalem medonet.pl. Problem ten dotyka zwłaszcza młodych ludzi, którzy często traktują e-papierosy jako bezpieczną alternatywę.
Podczas gdy inne kraje podejmują radykalne kroki w walce z epidemią raka płuca – jak choćby brytyjski zakaz sprzedaży papierosów osobom urodzonym po 2009 roku – Polska pozostaje w tyle. Brakuje kompleksowego systemu leczenia uzależnienia od tytoniu, a w całym kraju funkcjonują zaledwie trzy poradnie antytytoniowe.
Eksperci postulują wprowadzenie szeregu zmian systemowych: od refundacji leków antytytoniowych, przez skuteczniejszą kontrolę nielegalnego importu wyrobów tytoniowych, aż po utworzenie „pokolenia wolnego od tytoniu” na wzór brytyjski. Jednak kluczowa pozostaje indywidualna decyzja każdego palacza o zerwaniu z nałogiem.
