Marzec przyniósł dramatyczny wzrost zachorowań na choroby zakaźne w Polsce, stawiając system ochrony zdrowia przed poważnym wyzwaniem. Niepokojące statystyki dotyczą przede wszystkim krztuśca oraz wirusa RSV, które atakują zarówno najmłodszych, jak i osoby starsze. Zmiany w programie szczepień oraz nowe rozwiązania systemowe mają powstrzymać rozwój epidemii.
Niebezpieczna fala infekcji przetacza się przez Polskę. Eksperci biją na alarm
Dane z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego nie pozostawiają złudzeń – marzec stał się miesiącem rekordowych zachorowań na choroby układu oddechowego. Lekarze zdiagnozowali aż 6711 przypadków krztuśca, co stanowi wzrost o 2 tysiące w porównaniu do lutego. Jeszcze bardziej alarmujące są statystyki dotyczące wirusa RSV, który w marcu dotknął ponad 81 tysięcy osób, z czego 28 tysięcy to dzieci poniżej drugiego roku życia.
Porównując te liczby do analogicznego okresu w poprzednim roku, sytuacja wydaje się alarmująca. W marcu 2023 roku odnotowano zaledwie około 700 przypadków krztuśca, co oznacza niemal dziesięciokrotny wzrost zachorowań w ciągu roku. Od początku bieżącego roku lekarze zdiagnozowali już około 13 tysięcy przypadków tej bakteryjnej choroby dróg oddechowych.
Wirus RSV, znany ze swojej wysokiej zakaźności, również nie daje za wygraną. W porównaniu do lutego, liczba potwierdzonych przypadków wzrosła o prawie 30 tysięcy. Specjaliści podkreślają, że wirus ten jest czterokrotnie bardziej zakaźny od grypy i stanowi najczęstszą przyczynę infekcji dolnych dróg oddechowych u niemowląt.
Epidemiolodzy wskazują na kilka czynników odpowiedzialnych za obecną sytuację. W przypadku krztuśca główną przyczyną wzrostu zachorowań wśród dorosłych jest wygasająca odporność poszczepienna.
Z upływem czasu od ostatniego szczepienia poziom przeciwciał ochronnych się obniża, co sprawia, że nawet osoby wcześniej szczepione mogą zachorować. Co więcej, przebycie krztuśca nie gwarantuje trwałej odporności, co oznacza możliwość wielokrotnego zachorowania w ciągu życia.
Najmłodsi i seniorzy w grupie największego ryzyka. Konsekwencje mogą być tragiczne
Najbardziej niepokojącym aspektem obecnej sytuacji epidemiologicznej jest zagrożenie dla grup szczególnie wrażliwych – niemowląt i osób starszych. Specjaliści ostrzegają, że zachorowanie noworodka czy niemowlęcia na krztusiec wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem powikłań, które mogą prowadzić nawet do śmierci.
U najmłodszych objawy krztuśca mogą być nietypowe i trudne do rozpoznania, co dodatkowo komplikuje wczesną diagnostykę. Dochodzić może między innymi do spowolnienia akcji serca, a rozpoznanie choroby często następuje dopiero w zaawansowanym stadium, kiedy leczenie staje się znacznie trudniejsze.
Podobne zagrożenie stanowi wirus RSV, który u dzieci może prowadzić do zapalenia oskrzelików i groźnych duszności. Specjaliści podkreślają, że ponad 90 procent dzieci będzie miało kontakt z tym wirusem przynajmniej raz do ukończenia drugiego roku życia.
Seniorzy również znajdują się w grupie wysokiego ryzyka. Według danych europejskich, RSV jest każdego roku przyczyną ponad 270 tysięcy hospitalizacji osób po sześćdziesiątym roku życia. Z tej liczby około 20 tysięcy chorych umiera w szpitalu. Statystyki te pokazują, jak poważnym zagrożeniem są obecnie krążące patogeny.
Szczególnie niepokojący jest fakt unikania szczepień przez pacjentów. Aby fala krztuśca opadła, konieczne jest ograniczenie skali uchyleń od obowiązkowych szczepień przeciw tej chorobie, a także przyjmowanie dawek przypominających przez dorosłych co 10 lat. Istotne jest również szczepienie kobiet w ciąży, które od 15 października 2024 roku będzie bezpłatne.
„Pakiet krztuścowy” odpowiedzią na epidemię
W odpowiedzi na rosnącą liczbę zachorowań, Główny Inspektorat Sanitarny pracuje nad tzw. „pakietem krztuścowym”. Wstępna propozycja zakłada zmiany w obowiązkowym programie szczepień ochronnych, w tym przesunięcie drugiej dawki przypominającej z 14. roku życia na 11. rok życia oraz wprowadzenie dodatkowej dawki przypominającej w wieku 16-17 lat.
Pakiet ma również zapewnić możliwość wykonania szczepienia w aptece przez farmaceutów oraz objęcie szczepionek przeciwko krztuścowi refundacją. Planowane jest także wprowadzenie badań diagnostycznych do koszyka świadczeń gwarantowanych lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Od 1 kwietnia wprowadzono bezpłatne szczepienia przeciwko RSV dla kobiet w ciąży oraz osób po 65. roku życia. Dla osób powyżej 60 lat szczepienia te są odpłatne w 50 procentach, wymagana jest do tego recepta. Kobiety w ciąży powinny zaszczepić się przeciwko RSV w trzecim trymestrze, najlepiej między 32. a 36. tygodniem. Takie szczepienie pozwala na przekazanie przeciwciał przez łożysko, zapewniając noworodkowi ochronę przed wirusem RSV w pierwszych miesiącach życia.
Eksperci podkreślają, że obecna sytuacja epidemiologiczna wymaga szybkich i zdecydowanych działań zarówno ze strony systemu ochrony zdrowia, jak i samych pacjentów. Tylko kompleksowe podejście, łączące profilaktykę, szczepienia i świadomość społeczną, może skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się tych groźnych patogenów.
