Niepokojący trend zauważalny w całej Europie dotarł także do Polski. Mieszkańcy naszego kraju coraz częściej decydują się na wypłaty znacznych kwot z bankomatów, mimo braku oficjalnych zaleceń ze strony polskich instytucji finansowych. Czy za tym zjawiskiem kryją się obawy przed potencjalnymi cyberatakami na systemy bankowe?
Będziemy masowo wypłacać gotówkę. Czy europejskie ostrzeżenia o cyberatakach dotarły również do nas?
Mimo braku oficjalnych zaleceń ze strony polskich instytucji finansowych, dane Narodowego Banku Polskiego wskazują na drastyczny wzrost operacji gotówkowych – aż o 35 procent w skali całego kraju.
W największych aglomeracjach wskaźnik ten jest jeszcze wyższy i sięga nawet 40 procent. Ten nagły skok wypłat jasno pokazuje, że Polacy samodzielnie podejmują działania zabezpieczające wobec narastającej liczby doniesień o potencjalnych zagrożeniach cybernetycznych.
Zjawisko to nie jest odosobnione i wpisuje się w szerszy europejski trend. Holenderski Bank Centralny jako jeden z pierwszych wydał oficjalne zalecenie dotyczące przechowywania gotówki w domach. Według tych rekomendacji obywatele powinni posiadać zapas fizycznych pieniędzy wystarczający na pokrycie wydatków gospodarstwa domowego przez kilka dni.
Podobne stanowisko zajęły szwedzkie władze finansowe, które poszły o krok dalej i przedstawiły konkretne kwoty niezbędne do zabezpieczenia tygodniowych potrzeb jednej osoby na wypadek awarii systemów bankowych.
Nagły wzrost zainteresowania gotówką stawia banki pod ścianą
Sektor bankowy w Polsce przez ostatnie lata konsekwentnie dążył do cyfryzacji i ograniczania roli fizycznego pieniądza. Statystyki z 2024 roku pokazują, że aż 95,3 procent wszystkich transakcji kartowych w naszym kraju odbywało się w formie bezgotówkowej. Równocześnie banki systematycznie zmniejszały liczbę bankomatów i oddziałów stacjonarnych, stawiając na aplikacje mobilne i bankowość internetową.
Obecna sytuacja zmusza jednak instytucje finansowe do zmiany dotychczasowej strategii. Liczne banki już teraz podejmują działania mające na celu zwiększenie dostępności gotówki. W niektórych regionach Polski wprowadzono dodatkowe dostawy pieniędzy do bankomatów, które są opróżniane znacznie szybciej niż wcześniej. Część instytucji zdecydowała się również na zwiększenie dziennych limitów wypłat w swoich placówkach.
Eksperci ds. cyberbezpieczeństwa podkreślają, że sektor finansowy stanowi jeden z najbardziej atrakcyjnych celów dla hakerów, zarówno tych działających na zlecenie organizacji przestępczych, jak i wspieranych przez wrogie państwa. Ataki typu DDoS, ransomware czy zaawansowane metody phishingu to tylko niektóre z narzędzi używanych przez cyberprzestępców.
Napięta sytuacja międzynarodowa, szczególnie konflikt w Ukrainie, dodatkowo zwiększa ryzyko potencjalnych zmasowanych cyberataków, które mogłyby sparaliżować systemy bankowe. To właśnie ta niepewność skłania coraz więcej osób do poszukiwania bezpiecznych form przechowywania oszczędności.
Czy era bezgotówkowa dobiega końca? Banki zmuszone do rewizji strategii
Obserwowany obecnie wzrost zainteresowania gotówką może spowodować konieczność przemyślenia długoterminowych planów zarówno banków, jak i regulatorów finansowych. Mimo że eksperci nie przewidują całkowitego odwrócenia trendu cyfryzacji, możliwe jest znaczące spowolnienie procesu eliminacji gotówki z obiegu.
Zjawisko masowych wypłat budzi również pytania o długoterminową strategię banków centralnych w zakresie emisji pieniądza. W sytuacji rosnącego zapotrzebowania na fizyczne środki płatnicze, instytucje te muszą zapewnić odpowiednią ilość banknotów i monet w obiegu. Równocześnie wiele krajów, łącznie z Europejskim Bankiem Centralnym, prowadzi zaawansowane prace nad cyfrowymi walutami banków centralnych (CBDC).
Wielu specjalistów finansowych próbuje określić optymalną ilość gotówki, jaką warto przechowywać w domu. Mimo że generalnie odradzają trzymanie znacznych sum ze względów bezpieczeństwa, podkreślają znaczenie posiadania pewnego zapasu na wypadek awarii systemów płatniczych. Standardowe europejskie rekomendacje sugerują przechowywanie w domu równowartości 200-500 euro na gospodarstwo domowe.
Psychologowie społeczni zauważają, że obecne masowe wypłaty gotówki mogą być częściowo napędzane przez efekt domina – widząc, że inni zabezpieczają się poprzez gromadzenie pieniędzy, kolejne osoby podejmują podobne działania z obawy przed potencjalnymi niedoborami w bankomatach. Ten mechanizm samospełniającego się proroctwa może dodatkowo wzmacniać zauważalny trend.
Specjaliści ds. bezpieczeństwa przypominają, że przygotowanie się na potencjalne cyberataki nie powinno ograniczać się wyłącznie do gromadzenia gotówki. Równie istotne jest zabezpieczenie dostępu do podstawowych usług i dóbr, regularnie aktualizowanie oprogramowania na urządzeniach używanych do bankowości elektronicznej oraz zachowanie czujności wobec podejrzanych wiadomości.
