Najwyższa Izba Kontroli odkryła szokujące fakty dotyczące zakupu systemu Hermes przez Prokuraturę Krajową podczas rządów PiS. System kosztujący ponad 15 milionów złotych został nabyty z naruszeniem przepisów, a jego wykorzystanie budzi poważne wątpliwości co do poszanowania praw obywatelskich.
NIK ujawnia skandaliczne nieprawidłowości przy zakupie systemu Hermes. Zawiadomienia do prokuratury wysłane
Najwyższa Izba Kontroli ujawniła kontrowersyjne praktyki przy zakupie i użytkowaniu systemu Hermes przez byłe kierownictwo Prokuratury Krajowej. Miliony złotych wydano na oprogramowanie bez odpowiedniego przygotowania, pomijając tańsze alternatywy. Dodatkowo, system wykorzystywano do gromadzenia informacji o znanych osobach publicznych bez formalnych podstaw, co może stanowić naruszenie praw obywatelskich.
Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła szczegółową kontrolę dotyczącą zakupu i wykorzystania systemu Hermes przez Prokuraturę Krajową. Wyniki kontroli są alarmujące i pokazują, jak wysokiej rangi funkcjonariusze państwowi traktowali publiczne pieniądze. System do analizy danych z otwartych źródeł, który kosztował podatników ponad 15 milionów złotych, został zakupiony bez jakiegokolwiek przygotowania.
Kontrolerzy NIK ustalili, że przed dokonaniem zakupu nie przeprowadzono żadnej analizy potrzeb ani nie określono konkretnych funkcjonalności, jakich oczekiwano od systemu. Co więcej, Prokuratura Krajowa w sposób nieuprawniony wyłączyła zastosowanie przepisów o zamówieniach publicznych, mimo że na rynku dostępne były tańsze oprogramowania o takich samych możliwościach. Działania te zostały ocenione przez NIK jako nielegalne, rażąco niegospodarne i nierzetelne.
NIK negatywnie oceniła proces nabycia systemu Hermes przez Prokuraturę Krajową w listopadzie 2020 r. oraz zbadane w kontroli aspekty jego wykorzystania. Chociaż system kosztował ponad 15 mln zł, to jego zakupu dokonano bez żadnego przygotowania. Więcej: https://t.co/0j9CBuEQz3
— Najwyższa Izba Kontroli (NIK) (@NIKgovPL) March 19, 2025
Umowa zawarta z zagranicznym dostawcą systemu Hermes była skonstruowana w sposób preferujący interesy dostawcy, a nie instytucji państwowej. Brak należytej staranności przy formułowaniu warunków umowy oraz procedury zakupowej świadczy o poważnych zaniedbaniach ze strony osób odpowiedzialnych za ten proces.
System Hermes. Co to? Inwigilacja zamiast walki z przestępczością
Szczególnie niepokojące są ustalenia kontrolerów NIK dotyczące sposobu wykorzystania zakupionego systemu. Jak się okazało, Hermes był stosowany do wyszukiwania informacji o znanych politykach, samorządowcach, prokuratorach i osobach ze sfery biznesu. Wysocy rangą prokuratorzy zlecali takie wyszukiwania ustnie, bez wymaganych formalnych wniosków oraz bez wskazania, czy ma to związek z prowadzonymi przez prokuraturę śledztwami.
Prezes NIK Marian Banaś nie pozostawił złudzeń co do oceny tych działań: „Sposób użytkowania oprogramowania Hermes naruszył obowiązujące przepisy, a nawet mógł istotnie naruszać prawa i wolności obywatelskie”.
Te słowa padły podczas środowej konferencji, na której prezes Izby przedstawił wyniki kontroli. NIK oceniła negatywnie nie tylko sam proces nabycia systemu Hermes przez Prokuraturę Krajową w listopadzie 2020 roku, ale również zbadane w kontroli aspekty jego wykorzystania.
Prezes Banaś podkreślił, że wyniki kontroli „wskazują na rażący brak staranności najwyższych rangą funkcjonariuszy publicznych przy wydawaniu publicznych pieniędzy, a także na użytkowanie zakupionego narzędzia w sposób niedopuszczalny dla demokratycznego państwa prawa i w sposób zupełnie sprzeczny z podstawowym zadaniem prokuratury, tj. stanie na straży praworządności”.
Sprawa ma swój ciąg dalszy. Najwyższa Izba Kontroli skierowała do prokuratury dwa zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstw. Pierwsze dotyczy podejrzenia wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach, drugie zaś celowego nieujawnienia kontrolerom NIK dokumentu księgowego dotyczącego systemu Hermes. Dodatkowo, w toku kontroli ujawniono nieuprawnione korzystanie z tego systemu.
